System EKO AB zaprojektowany przez mgr inż. Andrzeja Bartoszkiewicza to zaawansowany, choć niekompletny, model zarządzania gospodarką odpadami. Jego następca, system EKO AB369, rozwija te założenia, wprowadzając bardziej kompleksową strukturę, integrację różnych elementów oraz matematyczne podstawy optymalizacji procesu sortowania. Niniejszy artykuł szczegółowo przedstawia kluczowe różnice między tymi dwoma podejściami, kładąc nacisk na ich praktyczne i teoretyczne fundamenty.

Wprowadzenie

System EKO AB369 wyróżnia się podejściem kompleksowym, wprowadzającym brakujące ogniwo w procesie sortowania odpadów. Bazuje on na trójetapowym sortowaniu wstępnym, które tworzy solidny fundament dla dalszego przetwarzania odpadów w centrach recyklingowych. Kluczowe etapy tego systemu to:

1. Sortowanie wewnątrz pomieszczeń – pierwszy kontakt konsumenta z procesem segregacji.
2. Sortowanie przy altanie śmietnikowej – etap organizujący odpady przed transportem do dalszego przetwarzania w pawilonach.
3. Sortowanie w pawilonach i bankach odpadów – punkt kulminacyjny procesu sortowania wstępnego.

Altany śmietnikowe jako fundament systemu

Altany śmietnikowe w systemie EKO AB369 nie pełnią roli jedynie uzupełniającej, lecz są jego podstawowym elementem. Altany zintegrowane w jednej zabudowie z pawilonami, pełnią funkcję logistycznego wsparcia, umożliwiając tymczasowe przechowywanie odpadów z podległych im altan konsumenckich jak i przechowują gotowe produkty sortowania przed ich dalszym transportem do recyklerów.

• Altany zintegrowane w jednej zabudowie z pawilonami – przechowują odpady przed dalszym transportem do recyklerów.
• Altany konsumenckie – działają jako drugi etap sortowania, zwiększając jakość podziału odpadów jeszcze przed ich dotarciem do pawilonów.

Znaczenie liniowego przetwarzania odpadów

Liniowy proces przetwarzania odpadów – od gospodarstw domowych, poprzez altany i pawilony, aż do centrów recyklingowych – podnosi wartość handlową odpadów dzięki ich dokładniejszemu podziałowi. System EKO AB369 wprowadza podział na minimum 18 frakcji odpadów stałych oraz dodatkowe frakcje płynne i specjalne, co znacząco zwiększa efektywność procesów recyklingowych.

Główne frakcje w systemie:

1. Bio – przetwarzane w kompostowniach lub biogazowniach.
2. Popiół i żużel – trafiające na składowiska.
3. Higieniczne – przeznaczone do spalenia.
4. Niebezpieczne i medyczne – wymagające specjalistycznej utylizacji.
5. Płynne – dzielone na: ścieki, oleje jadalne, oleje niejadalne.
6. Balast – odpady ostatecznie nieprzetwarzalne.

Matematyczne podstawy systemu

W systemie EKO AB skupiono się głównie na stworzeniu lokalnych punktów recyklingu – pawilonów EKO AB. Z kolei EKO AB369 rozwija tę ideę, wprowadzając matematyczne podejście do sortowania odpadów, co umożliwia:

• Optymaliz​ację procesów segregacji:
• Dzięki analizie danych o składzie odpadów generowanych w różnych lokalizacjach możliwe jest zaplanowanie sortowania z uwzględnieniem zasad Pareto. Zgodnie z zasadą 80/20, większość wartościowych surowców wtórnych pochodzi z określonych frakcji, takich jak szkło, plastik PET i papier.
• EKO AB369 wprowadza algorytmy klasyfikacji, które przyspieszają identyfikację frakcji o największej wartości recyklingowej.
• Minimalizację błędów sortowania:
  • Dzięki modelom statystycznym system identyfikuje odchylenia w jakości segregacji w różnych punktach, co pozwala na szybkie wdrażanie korekt.

System EKO AB369 opiera się na liczbach 3, 6, 9, ciągu Fibonacciego oraz złotej proporcji (Phi), które znajdują zastosowanie w analizach GIS do planowania rozmieszczenia punktów zbiorczych.

• Każde 3–9 altan przypada na jeden pawilon.
• Jeden pawilon obsługuje średnio 1618 mieszkańców (około 540 rodzin).
• Na obszarze o promieniu 1,618 km (średnica około 3 km) powinny znajdować się 3 pawilony.

Dzięki temu rozmieszczenie infrastruktury jest optymalnie dopasowane do potrzeb społeczności, a proces recyklingu działa bardziej efektywnie.

Logistyczna sieć recyklingu

W systemie EKO AB pawilony recyklingowe działają jako niezależne punkty zbiórki. Natomiast EKO AB369 tworzy sieć logistyczną, w której każdy element ma określoną funkcję:

• Pawilony EKO AB369:
  • Pełnią rolę punktów pierwszego kontaktu, gdzie mieszkańcy oddają odpady.
  • Są wyposażone w zaawansowane systemy monitoringu i analizy, umożliwiające rejestrowanie ilości i rodzaju dostarczanych surowców.
• Altany śmietnikowe:
  • W systemie EKO AB369 altany śmietnikowe są zintegrowane z pawilonami, co pozwala na rozdział odpadów domowych od tych, które wymagają dodatkowej segregacji.
  • Dzięki tej współpracy system osiąga większą efektywność w obszarach o mniejszym natężeniu ruchu.
• Centra recyklingowe jako węzły sieci:
  • Wszystkie odpady trafiają do centrów recyklingowych, gdzie są sortowane z wykorzystaniem zaawansowanych technologii, takich jak czujniki optyczne i systemy sztucznej inteligencji.
  • EKO AB369 wykorzystuje modele transportowe do optymalizacji tras dowozu odpadów, co znacząco obniża emisję CO₂.

Metodologia rozmieszczenia infrastruktury w systemie EKO AB369

System EKO AB ograniczał się do lokalizacji pawilonów w miejscach o dużym natężeniu ruchu. Z kolei EKO AB369 rozwija tę koncepcję, stosując zaawansowane modele matematyczne do planowania rozmieszczenia infrastruktury:

• Analiza GIS (Geographic Information System):
  • System EKO AB369 wykorzystuje mapowanie przestrzenne do identyfikacji optymalnych lokalizacji pawilonów, altan i centrów recyklingowych. Czynniki brane pod uwagę to:
    • Gęstość zaludnienia.
    • Odległość do centrów recyklingowych.
    • Dostępność infrastruktury transportowej.
• Teoria grafów w planowaniu sieci:
  • Sieć logistyczna jest modelowana jako graf, gdzie węzłami są pawilony i centra recyklingowe, a krawędziami – trasy transportowe. Optymalizacja długości tras i minimalizacja kosztów transportu to kluczowe elementy systemu.

Banki Odpadów jako nowa filozofia recyklingu

System EKO AB369 wprowadza Banki Odpadów, które nie były częścią pierwotnego systemu EKO AB. Banki Odpadów to miejsca, w których mieszkańcy mogą deponować wyselekcjonowane odpady i otrzymywać za to korzyści, takie jak punkty lojalnościowe czy zniżki na usługi komunalne. Ta innowacja:

• Zwiększa zaangażowanie społeczne: Ludzie są bardziej skłonni do segregacji odpadów, gdy widzą bezpośrednie korzyści.
• Ułatwia monitorowanie jakości segregacji: Banki Odpadów mogą pełnić funkcję edukacyjną, informując mieszkańców o najlepszych praktykach recyklingowych.

Banki odpadów – kluczowe elementy infrastruktury zero-waste

Zintegrowane lub niezależne banki odpadów to centralne punkty przechowywania posegregowanych odpadów, podzielonych na sześć głównych frakcji, z których każda ma minimum trzy podfrakcje:

• Bank szkła i ceramiki: szkło opakowaniowe, szkło nieopakowaniowe, ceramika.
• Bank tekstyliów: odzież, obuwie, tkaniny.
• Bank plastików: HDPE, PET, inne.
• Bank elektro: baterie, oświetlenie, inne urządzenia.
• Bank makulatury: papier, karton, tektura.
• Bank metali: stal, aluminium, inne.

Włączenie szkła do systemu EKO AB369

Jedną z istotnych innowacji w systemie EKO AB369 jest rozszerzenie zbiórki o frakcję szkła, która w tradycyjnych systemach kaucyjnych bywa pomijana. Włączenie szkła jest możliwe dzięki:

• Optymalizacji logistyki transportu szkła, które jest ciężkie i trudne do przetwarzania.
• Technologiom sortowania optycznego, które umożliwiają szybkie oddzielenie szkła o różnej barwie i jakości.

Wyższa jakość frakcji a automatyzacja

Jednym z największych wyzwań współczesnych systemów sortowania jest zbyt duża heterogeniczność odpadów. EKO AB369 minimalizuje ten problem poprzez precyzyjne wstępne sortowanie. Wyższa jednorodność frakcji pozwala automatycznym liniom sortowniczym pracować wydajniej, dłużej i bardziej niezawodnie, przy jednoczesnym zmniejszeniu kosztów operacyjnych.

Podsumowanie

System EKO AB369 to nie tylko rozwinięcie założeń stojących za pawilonami EKO AB, ale również przełom w podejściu do gospodarki odpadami. Dzięki matematycznym podstawom, integracji infrastruktury oraz innowacjom, takim jak Banki Odpadów, EKO AB369 oferuje kompleksowe rozwiązanie, które może stać się wzorem dla przyszłości recyklingu. To nie tylko system – to wizja zrównoważonej przyszłości, w której każdy odpad znajduje swoje miejsce w gospodarce obiegu zamkniętego.

System EKO AB369 to holistyczne rozwiązanie, które integruje wszystkie etapy sortowania odpadów, zapewniając efektywność i zrównoważony rozwój. Wprowadzenie szczegółowego podziału na 18 frakcji oraz zastosowanie matematycznych zasad w planowaniu infrastruktury czyni ten system nowoczesnym i niezwykle skutecznym narzędziem we wdrażaniu idei gospodarki obiegu zamkniętego.