BANKI ODPADÓW - nowy termin w języku polskim i droga do wypracowania efektywnej zbiórki selektywnej.

Wiesz dlaczego akcje sprzątania świata wciąż przynoszą efekt w postaci niezliczonych znalezisk odpadów?
Dlaczego ludzie - tak wydawało by się bez namysłu - pozbywają się odpadów w lesie lub wyrzucają je wprost do rzeki?
Odpowiedź jest prosta. Wciąż braki w podstawowej edukacji, że odpad to surowiec przeważnie do ponownego wykorzystania lub odzysku.
Brak też zrozumienia, że jako jednostki wnosimy w naszą lokalną społeczność przykład dla otoczenia, a nasze działania odbijają się na tym otoczeniu, w tym głównie na naturze, na środowisku.

Dlatego tak ważne jest aby przyjąć do wiadomości, że mamy traktować śmieci jako surowce i ich odzysk powinien być w dużej mierze prowadzony przez BANKI ODPADÓW.
Tak, nasze śmieci powinniśmy oddawać do BANKÓW, deponować je tam, aby odzyskać w zamian pieniądze lub dostać zniżkę/bon na zakupy w pobliskim sklepie/markecie..
Każdy powinien mieć konto w takim banku i zbierać też dodatkowe nagrody za aktywność. Im więcej oddanych odpadów tym większe gratyfikacje dla oddającego odpady.

BANKI ODPADÓW / BANKI SUROWCÓW powinny być przy każdym osiedlu, przy każdym większym spożywczym markecie/sklepie osiedlowym i/lub stacji paliw.


W bankach odpadów powinny być zainstalowane recyklomaty, które będą wypłacać nam środki lub dawać bony za wrzucane do nich opakowania, ale nie jest to jedyny element tych banków.

Pamiętajmy, że od początku 2025 roku w ramach ROP markety o powierzchni od 200 metrów kw. w zwyż, będą miały obowiązek wystawiać recyklomaty na opakowania szklane, plastikowe i metalowe.

W bankach odpadów powinny być także pojemniki na tekstylia, pojemniki na elektroodpady i pojemniki na makulaturę.

O tych pojemnikach zapomina MŚiK i znów w ten spośób robi się pole do nadużyć. To brak konsekwencji.

Łącznie w bankach odpadów powinno się przyjmować 6 frakcji i najlepiej gdyby był docelowo rozdział każdej na 3 podfrakcje.

W taki sposób:

BANK SZKŁA I CERAMIKI - 1) szkło opakowaniowe, 2) szkło nieopakowaniowe, 3) ceramika.

BANK TEKSTYLIÓW - 1) odzież, 2) obuwie, 3) tkaniny

BANK PLASTIKÓW - 1) HDPE, 2) PET, 3) inne (na opakowaniu jest oznaczenie numeryczne)

BANK ELEKTRO - 1) baterie, 2) oświetlenie, 3) inne

BANK MAKULATURY - 1) papier, 3) karton, 3) tektura

BANK METALI - 1) stal, 2) aluminium, 3) inne

W bankach odpadów potrzebna jest też altana śmietnikowa z kompletem pojemników MIX, BIO, SZKŁO/CER, HIG, TEX, BALAST - dostępna dla klientów sklepu. Tak aby rzeczy, których nie przyjął recyklomat mogły trafić od razu do kosza obok, a nie stanowić problem i obciążenie tuż przed wejściem na zakupy.
Tak, my powinniśmy dostawać pieniądze za odbiór odpadów, a nie płacić za to. Przynajmniej powinniśmy mieć taką możliwość. Dodatkowo oddając rzeczy za kaucją powinniśmy mieć możliwość oddania za darmo pozostałych odpadów.
Każda butelka plastikowa do 3 litrów poj. w systemie kaucyjnym niech kosztuje 50 groszy. Jeśli oddasz 10 to masz już 5 PLN.
Ale czemu tylko za butelki plastikowe / opakowania mają nam płacić?
Niech płacą nawet za dobrze wysegregowane szkło, metal, bądź elektronikę.
Niektórzy postulują nawety 5 PLN czy 10 PLN za opakowanie, że to niby rozwiązało by problem zaśmiecenia lasów i rzek... i może mają rację.
Ale nie możemy w BANKACH ODPADÓW przy marketach/stacjach paliw skupić się tylko na opakowaniach kaucyjnych i recyklomatach. Nie powinniśmy tak ograniczać systemu.
Automaty kaucyjne ułatwią wiele spraw, ale nie rozwiążą wszystkich problemów w gospodarce odpadami.
Zatem trzeba posłużyć się nowym pojęciem, nową jednostką - BANK ODPADÓW.
Recyklomaty mają ograniczoną pojemność, muszą być regularnie doglądane i serwisowane. Ten pracownik, który je obsługuje, powinien przecież gdzieś magazynować odpady wyjęte z automatu kaucyjnego.
Tutaj do pomocy wchodzi konstrukcja znana jako pojemnik HDS połpodziemny typu MOLOK lub zwyczajny naziemny. Rozwiązanie MOLOK zaoszczędza jednak miejsce i energię zużytkowaną na transport, bowiem można odbierać odpady w większej ilości i rzadziej.
Dlatego w ramach BANKÓW ODPADÓW pracownik mógłby magazynować odpady w tego typu pojemnikach.
Ze względu na brak miejsca można zastosować czasem odstępstwo i przy małych sklepach nie wymagać instalacji pojemników MOLOK, a odpady z recyklomatów odbierać po prostu częściej i mniejszym transportem.
Natomiast przy średnich i dużych marketach powinno się znaleźć miejsce w okolicach parkingu po drodze do wejścia na ustawienie BANKU ODPADÓW w pełnym wymiarze - czyli; recyklomatów, altany śmietnikowej oraz pojemników do obsługi przez sortowacza np. typu MOLOK.

Poza zbiórką selektywną prowadzoną w miejscach publicznych, za którą mamy dostawać pieniądze powinna być zorganizowana tradycyjna zbiórka - jako to się mówi - z krawężnika, z altany śmietnikowej.
Tak, dla wszystkich bez wyjątku, nawet dla tych co chcą dowieźć do banku odpadów celem zdeponowania tam tego wszystkiego co się nadaje do recyklingu, powinien pozostawać klasyczny płatny system odbioru odpadów.
Klasyczny system odbioru odpadów powinien być realizowany przez 2 komorowe śmieciarki, kursujące przez minimum 3 dni w tygodniu: wtorek, środa, czwartek.
Śmieciarki te powinny odbierać:
w pakiecie podstawowym:
- we wtorek: BIO i HIGIENICZNE
- w środę: SZKŁO i MIX.
- w czwartek: TEKSTYLIA i BALAST.

w pakiecie rozszerzonym (droższym) obowiązkowym gdy tych odpadów jest regularnie 6 kg lub powyżej w tygodniu.
- w piątek: PLASTIK/METAL i PAPIER

- w sobotę: POPIÓŁ/ŻUŻEL

Zatem zbiórka selektywna powinna zostać rozdzielona od zbiórki klasycznej i w inny sposób traktowana.
Za samodzielne oddawanie odpadów do BANKÓW ODPADÓW powinniśmy być wynagradzani deponując je tam pod nadzorem przeszkolonego pracownika, natomiast pomijając tę drogę nie powinniśmy narzekać, że tyle płacimy za odbiór odpadów w zbiórce klasycznej, która wymaga odpowiedniego transportu i obsługi.
Podsumowując ten krótki wpis chciałbym zaznaczyć, że dzisiaj sortowania selektywnego z prawdziwego zdarzenia właściwie nie ma.
Mamy raptem 5 frakcji na wejściu, które są frakcjami umownymi, a nie handlowymi.
Tak, to są jedynie frakcje umowne, w których może być praktycznie wszystko.
To jest bolączka tego systemu. Nie każdy będzie sortował tak jak zalecają przepisy, zatem jest duże ryzyko, że frakcje te nie sa czyste i trzeba je dopiero oczyścić na zaawansowanej linii sortowniczej.
Niby na dalszej drodze sortowania, na kolejnych etapach mogą te błędy wychwycić i naprawić maszyny, ale czy aby na pewno jest to słuszna i efektywna droga?
Po co zatem wymaga się sortowania na 5 pojemników według JSSO? Przecież to absurd aby co chwila zastanawiać się gdzie jaki odpad wyrzucić.

Dysponując 6 pojemnikami w altanie śmietnikowej, z podziałem według metody 369 SORTUJ ODPADY mamy znacznie łatwiej.

Wyrzucamy najczęściej MIX, BIO, SZKŁO/CER i ewentualnie HIGIENICZNE, które potrafimy odróżnić, a tekstylia pojemnik TEX potrzebujemy znacznie rzadziej i możemy trzymać w domu tekstylia w workach i bez problemu je odróżnimy od pozostałych frakcji.
Pozostaje nam pojemnik BALAST, który przyjmie wszystko to co nie można wrzucić do pozostałych pięciu.

Teraz przykładowa sytuacja, która posłuży do zobrazowania jak ten system mógłby działać w praktyce.
Rodzina 4 osobowa z dwojgiem dzieci, jednym w wieku 2 lat w pieluchach, jedzie z Łodzi na półwysep Helski do Jastarni.
Jest to droga o długości 430 km. Dajmy na to, że w połowie w okolicach Torunia chce zjechać aby zatankować na stacji paliw przy parkingu centrum handlowego i oddać butelki po napojach do recyklomatu i dostać zniżkę na zakupy.
Butelki są różne, pewnie nie wszystkie nadają się do recyklomatu. Do tego dziecko załatwiło się w pieluchę i wymaga przewinięcia, a na stacji paliw nie ma możliwości przewinąć malucha. Pewnie jest toaleta z taką możliwością w centrum handlowym, ale mama załatwia sprawę z maluchem na parkingu w aucie. Przy okazji zmiany pieluchy ekspress od body się zepsuł i nie da się zapiąć ubranka. Ale przezorna mama, ma drugie body na zmianę. Stere wkłada do torebki i wyrzuci do pobliskiego banku tekstyliów. Tak. Nie wyrzuci do kosza na śmieci. Wie, że bank tekstyliów znajdzie w banku odpadów, bo nauczona jest, że średnie i duże centra handlowe mają banki odpadów przyjmujące 6 frakcji. Są to opakownia szklane, plastikowe i metalowe, a także tekstylia, makulatura i elektroodpady. Ten komplet jest złotym środkiem. To zmienna Y = 6 z naszego równania dla recyklingu. 6 to liczba doskonała.

Teraz pytanie gdzie oddać opakowania po napojach.
Wyrzucić do najbliższego kosza ulicznego? Ale po co? Można oddać do banku odpadów i sortować selektywnie. Mało tego, na parkingu widać znaki (infografikę) kierującą do punktu recyklingowego - banku odpadów, jest to symbol recyklingu ze strzałką wskazującą kierunek. Zatem znalezienie drogi okazuje się proste. Tam jest wszystko do zbiórki selektywnej.
Tam starsza córka oddaje odpady do recyklomatu, ale ma problem z dwoma opakowaniami, których maszyna nie przyjmuje. Gdzie dziecko ma wyrzucić te opakowania? Przy recyklomacie na szczęście jest altana śmietnikowa i tutaj można wyrzucić to co maszyny nie zaakceptowały.
Można także wyrzucić tu pełną pieluchę do HIGIENICZNYCH. Można też oddać stare ubranko malucha. W taki sposób problem, który miała rodzina został rozwiązany w jednym miejscu. Teraz tylko spokojnie dotankować paliwa, opkupić się w jakieś nowe napoje i jechać dalej do kolejnego punktu podróży.
Może już do tego docelowego, a może podobnego do tego, który się odwiedziło ostatnio.
Wniosek jest prosty. Potrzeba nam rozwiązania sieciowego w zbiórce odpadów, w skali całego kraju, a nawet Europy i świata.
Rozwiązania, które także dla ludzie przyjezdnych będzie rozpoznawalne, praktyczne i łatwo dostępne wszędzie tam gdzie powinno być.
Zapamiętaj drogi czytelniku ten termin - BANK ODPADÓW i wyobraź sobie takie miejsca w całej Polsce, która jest czysta i w której żyje się przyzwoicie, a problem odpadów i zaśmiecenia praktycznie nie istnieje.
To jest możliwe, możliwe są zmiany idące w dobrym kierunku. Poprzyj kampanię 369 SORTUJ ODPADY, powiedz o niej innym. Wyślij link do 3 najbliższych znajomych i poproś ich o to samo.
Dzieĸuję.

Przypisy:

„Świat bez odpadów"" – recyklomaty trafią do 6 gmin

​https://samorzad.pap.pl/kategoria/aktualnosci/swiat-bez-odpadow-recyklomaty-trafia-do-6-gmin​

Ilustracja do artykułu: PAP/P.Supernak​